Wanneer artistiek leider van De Nederlandse Opera, Pierre Audi, zelf een nieuwe productie op de planken brengt, houdt de wereld de adem in. Want Audi heeft werkelijk verbluffend mooie voorstellingen gemaakt voor zowel toneel als opera.

De samenwerking tussen Tan Dun en Pierre Audi heeft een MARCO POLO voortgebracht die bijna elke beschrijving tart.
Niet alleen is het wonderschoon vormgegeven, nee, het gaat ditmaal veel verder.
Zowel Audi als Dun zijn niet bang voor metaforen, en verlustigen zich in het binnenhalen van literaire verwijzingen. Zo zien we in het libretto en op de bühne grote namen als Dante en Sheherazade verschijnen, en verwijzingen opduiken naar Li Po, Mahler en Shakespeare.

Wat te zeggen over de vormgeving ? De meest diepe betekenissen die we aan kleuren kunnen geven, zijn gebruikt. Hoe ? Wat betekenen ze ? Dat is ambivalent, elk mens heeft zijn eigen waarde en gevoel bij een kleur. Dat kan soms erg ver gaan: de geniale Arthur Rimbaud gaf kleur aan klinkers, waardoor zijn poëzie schilderkunst werd...

Als we dan toch één facet van het uiterlijk naar het voetlicht mogen halen: de costuums !
Pierre Audi heeft al vaker een meesterhand gehad in het kiezen van zijn ontwerper. Zo heeft hij in de 90'er jaren samengewerkt met Eiko Ishioka, de Oscar-winnares 1992 voor Best Costume Design (voor Coppola's 'Dracula'). Een vrouw die hogelijk gewaardeerd wordt in de filmwereld, getuige ook haar jury-lidmaatschap voor het Cannes Film Festival in '96, maar ook daarbuiten.

Voor MARCO POLO heeft de Italiaanse ontwerper Angelo Figus een even verbluffende als wondermooie synthese gevonden tussen schoonheid en functionaliteit.
We willen niet al te veel van te voren vertellen, er zijn namelijk nog kaarten te verkrijgen voor deze schitterende bühne-ervaring, maar toch halen we één voorbeeld aan: het gewaad van Water is in al haar eenvoud zo sierlijk en zó veelzeggend ! Met één armbeweging verandert de actrice haar costuum totaal.
Meer gaan we echt niet verklappen, want we hopen dat u allemaal nog naar het Muziektheater gaat.

Water ? Jawel, dat is een personage in deze opera, net zoals Schaduw en Polo en Marco.
De opera verhaalt namelijk niet alleen van een reis en dus van een avontuur, maar ook van de geestelijke ontwikkeling van haar hoofdpersoon. Deze van oorsprong Middeleeuwse Venetiaanse ontdekkingsreiziger (of fantast) wordt op de bühne gesplitst. Marco, de man van de actie, kan niet zonder zijn geheugen, en dat is Polo in deze opera.
Via de roemruchte tocht langs de Zwarte Zee, de woestijn, India, en het Hooggebergte volgen we de rijping van de mens.
Niet alleen van Marco Polo, want Tan Dun is een ruimdenkend wereldburger.
 

Tan Dun, geboren Chinees en ook al een Oscar-winnaar (voor 'Crouching Tiger, Hidden Dragon'), heeft vele grenzen aan den lijve ondervonden. En ze vrijwel allemaal overstegen.
Een Chinees met passie en onderzoekszin viel hij ten prooi aan de machinaties van Mao's Culturele Revolutie, waarschijnlijk de meest cynische aanduiding uit de 20e eeuw, want er is nauwelijks iets te bedenken dat meer cultuur heeft vernietigd dan deze dwaling.

Van Tan Dun wordt gezegd dat hij op een makkelijke, ja een te makkelijke manier in het gehoor ligt, ondanks het gebruik van antieke of buitenissige muziekinstrumenten.
Of dat waar is, waag ik te betwijfelen. Een man die zo vloeiend de muziek van de westerse avant garde combineert met de geluiden van teruggevonden instrumenten, moet wel een virtuoos zijn.

Misschien dat critici schrikken van het feit dat Tan Dun werkelijk overal muziek uithaalt. Of, voor de criticasters, overal geluid uit weet te krijgen. De componist gebruikt papier, steen, water, eigenlijk alles om te musiceren.
En ook... andere componisten !
Binnen de opera MARCO POLO worden we plots verrast door ... Mahler en diens sublieme DAS LIED VON DER ERDE.

(Natuurlijk stijgt de muziek van Bach boven de mensheid uit. Ooit werd er een kist de ruimte ingeschoten met 'het beste' dat de Mens te bieden heeft. Natuurlijk hoorde Bach daar ook bij, maar de leider van het project durfde niet. "Laten we nou niet meteen beginnen met opscheppen." Heel misschien benadert Mahler's LIED... het al-overstijgende niveau van Meester Johann Sebastian...)
Nu is één van de rollen van de verteller binnen MARCO POLO de dichter Li Po, en het is diens werk dat ten grondslag ligt aan Mahlers magnus epos. Dus vergezocht is het niet. Wel is het een lang citaat, geruime tijd mag Tania Kross, de mezzosopraan die zo prachtig aan de weg timmert en binnenkort de hoofdrol in CARMEN op Glyndebourne gaat vertolken, laten horen hoe goed ze met Mahler uit de voeten kan.
Châpeau !
 

De componist Tan Dun is onbevreesd, en durft dus heel veel.
Niet alles is even geniaal, maar alles is eerlijk, spannend, en zet aan tot denken. Dat kunnen we toch niet al te vaak zeggen...

Deze opzienbarende kuntstenaar staat nog de hele maand november in de orkestbak van de Amsterdamse Stopera. Om zijn eigen opera MARCO POLO muzikaal te leiden.

Mis hem niet !